A Axencia Europea de Seguridade Alimentaria respaldou no 2011 a relación positiva entre inxesta de auga e o mantemento das funcións físicas e cognitivas e a termorregulación.

Estes son os consellos que nos dan os expertos para manter unha boa hidratación:

.- Beber 8 vasos de auga, un en cada comida e os demais repartidos ao longo do día. Na nosa escola as nenas e nenos beben, sen agardar a que teñan sede ou o pidan: a media mañá coa froita, na comida, ao espertar da sesta e na merenda; é dicir un neno que pasa oito horas no centro bebe a metade de vasos de auga necesarios según as recomendacións especializadas.

.- Beber auga antes, durante e despois de realizar calquer deporte. As nosas nenas e nenos non fan deporte de élite, pero sí exercicio de alto nivel (non paran!). E sí, beben auga, antes, durante e despois: antes de saír ao patio na parva, durante a actividade no patio sempre teñen auga á vista para a súa demanda, e despois no comedor os que quedan a comer e os que non na aula para recuperar enerxías.

.- É recomendable beber auga antes de saír de casa, sobre todo nas horas de maior calor. Xa sabedes familias! Un hábito ben doado de adquirir!

.- Levar unha botella de auga ao saír á rúa, así poderemos hidratarnos en calquer momento e lugar. Con nenos imprescindible! Nunca se sabe cando van pedir de beber!

A auga libera partes do cerebro que están “ocupadas” en producir a sede, por iso, beber auga mellora o rendemento cognitivo, segundo recentes investigacións, porque a auga permite que o sangue chegue ao cerebro con maior oxíseno e facilita o traballo das neuronas.

O proxecto educativo da escola recolle entre outros  obxectivos:

• Compartir, divulgar e reflexionar coas familias os coñecementos que vaiamos adquirindo a través da observación das súas fillas e fillos.
• Promover a escola como axente cultural sobre a infancia e dinamizar actuacións cos diferentes axentes do contorno próximo.

É por iso que, ao longo do curso, ofrecemos charlas con diferentes profesionais da infancia para compartir visións, formas de facer e estratexias sobre diferentes temas relacionados coa crianza de pequenas e pequenos.

Nesta ocasión tocoulle o turno ao control de esfínteres; no grupo de medianos moitos xa teñen os dous anos e no grupo de maiores, a incorporación ao segundo ciclo pulula polas cabezas dos seus pais!

Neste enlace poderedes consultar toda a presentación:

https://www.facebook.com/pg/relatosdunhaescola/photos/tab=album&album_id=131449676843606

Bárbara Abascal, mestra na aula de Areas do CRA de Tui, fixo unha moi boa defensa da necesidade de respectar os tempos, os ritmos, e a comunicación coas nenas e nenos. Quedámonos cun dos seus exemplos, que nos parece moi significativo:

“Se eu vos pido voar, “veña que ti podes”,  “veña que xa sodes grandes”, “veña que logo che dou un premio”,…, por moito que queirades satisfacer o meu desexo, non poderedes; isto mesmo lles pasa ás nenas e nenos: non cumpren os nosos desexos, simplemente porque non poden”.

Sabemos que deixar o cueiro é un acontecemento importante para todas as nenas e nenos a unha determinada idade; canto máis preparados estean, máis natural será o proceso e a normalidade será a característica máis importante na crianza de fillas e fillos.

A clasificación é unha noción matemática básica, e a cor é a característica dos obxectos máis doada de identificar. Aínda que nas propostas cotiás que se dan na escola as pequenas e pequenos son quen de clasificar segundo outros criterios.

Velaquí algunhas das actividades que supoñen exercitar a clasificación:

Recoller no comedor. Cada nena e neno recolle o seu plato, cuberto e vaso e teñen que botalo en gabetas diferentes.

Recoller o material supón unha boa actividade de clasificación, para ordenar é necesario establecer un criterio: da mesma cor, tamaño, familia, material…

Xogo heurístico. A clasificación do material para almacenalo nas súas bolsas forma parte do xogo heurístico. Nenas e nenos teñen que identificar o tipo de material  para a súa clasificación.

Neste xogo, ademáis de disfrutar introducindo os tapóns polos tubos e agardar a recollelos das súas respectivas caixas, ofrece a posibilidade de clasificar por cores, e de feito algunhas nenas e nenos antes de botar o tapón polo tubo buscan a súa correspondencia.

Este outro xogo tamén permite a clasificación por cores, a idea é que garden cada tapón na caixa da súa cor.

Neste tipo de xogos de construción é  a forma o criterio principal para a súa clasificación. Outra proposta que sempre lles gusta son os puzles:

E como xa comentamos nunha entreda anterior reciclar é unha actividade de clasificación que desenvolven diariamente na escola.

Quedaríanos falar da mesa de luz, pero adicarémoslle unha entrada exclusiva, ben o merece!

Todas estas actividades favorecen que se vaia cimentando o edificio matemático. Nesta ocasión falamos da clasificación, pero na vida cotiá e no xogo son moitísimas as oportunidades para asimilar conceptos básicos para cando se produce o salto a funciones máIs complexas do pensamento.

AbandeIrados do material de refugallo do que facemos uso para as propostas de xogo, a escola fomenta desde sempre unha actitude respectuosa co medio ambiente.

Reusamos case todo o material que cae nas nosas mans: os tubos de cartón do papel hixiénico, as latas baleiras dos leites en po dos nenos, as botellas de plástico,… teñen unha vida más longa porque son empregados para outras cousas despois do seu uso orixinal (pezas de construción, material de xogo heurístico, axóuxeres,…).

Reducimos cando evitamos o consumo excesivo de materiais. Temos un exemplo claro, que ademais foi suxerencia dunha nai da escola. En cada cambio onde os nenos precisaban ser mudados usabamos unhas bolsas do supermercado, e son moitas as veces que realizamos esta acción e polo tanto, moitas as bolsas. A idea desta nai pareceunos fantástica: que cada familia trouxera das súas casas xa que sempre se acumula unha boa cantidade delas, e a maiores, reutilizala. O consumo de bolsas de plástico viuse moi, moi reducido.

Reciclamos, pois ata o de agora non se nos ocorreu facelo cos nosos nenos, non por non considerar a actividade de suma importancia para que pequenas e pequenos medren nun entorno respectuoso co medio ambiente; quizais a idade das crianzas, e intentar evitar o exceso de propostas que nos desvíen das actividades principais, que son a vida cotiá e o xogo, non estaba dentro das nosas prioridades.

Foi o respondable de Voz Natura, que nos viu visitar xa que o noso proxecto da horta forma parte deste programa, quen nos animou a reciclar con eles.

E puxémonos mans á obra: compramos varios caldeiros azuis e amarelos; explícamoslles aos nenos onde se bota o cartón e onde, o plástico; decidimos os puntos de reciclaxe; as familias asinaron autorización para que os maiores foran aos contedores do IES San Paio, que está ao carón da escola, e nada máis doado: pronto souberon diferenciar entre o plástico e o papel.

Temos que felicitar ás familias posto que unha altísima porcentaxe xa sabía como facelo, e dicían: como na miña casa, miña nai, con papá!

Así que satisfeitos de que a escola colabore unha vez máis coa familia na educación de nenas e nenos sensibles e respectuosos co medio ambiente.

Chegou (e xa marchou!) xaneiro e con el o frío, polo que vos facemos un pequeno resumo das actividades máis destacadas, que non as máis importantes (o xogo e vida cotiá sempre serán as máis significtivas!) que desenvolvimos na escola ao longo deste mes:

INSTALACIÓN DE GLOBOS BRANCOS

É o pasillo un espazo que recibe, polo que de cando en vez nos gusta preparalo para provocar sorpresa e novidade nas nenas e nenos. Nesta ocasión dedicimos encher o teito de globos brancos, quizais porque estamos en inverno e é unha estación que evoca paisaxes cubertos de branca neve,… ou non, para o grupo de maiores os globos formaban parte da festa de cumpreanos dunha das súas compañeiras!

INSTALACIÓN DE PAPEL HIXIÉNICO

O papel da moito xogo nas actividades sensoriais (enrugar, rachar, romper,….) se a maiores o colgamos do teito e tirando del obtemos máis e máis papel a diversión está asegurada!

SALTAR CHARCOS NO XARDÍN

Pois sí chove, e bastante! polo que cazadoras e botas son todo o que precisamos para pasar un momento inesquecíbel saltando charcos.

MESA DE EXPERIMENTACIÓN: XEOS

Non pode faltar na mesa de experimentación a fría sensación dos xeos. E poder observar que ao contacto coas nosas mans ou no chan, o xeo se derrete e se converte en auga!

OBRADOIRO DE COCIÑA: LICUADO

Non hai nada máis reconstituínte, que achegue máis enerxía que un bo zume de froitas de tempada. Toda unha experiencia que nenas e nenos disfrutaron desde o primeiro momento: pelando as mandarinas e o plátano, introducindo a froita na licuadora, vendo como os anacos de froita en cuestión de segundos se convertían en zume, e por suposto, saboreando licuadas e mesturadas as froitas propias do inverno.

EXPERIENCIA: MASA NO NEWTONIANA

Ao misturar maicena con auga xeramos un fluído que non ten unha viscosidade definida, por iso se lle chama “no newtoniano”. É pos iso, que cando lle aplicamos moita presión, o fluído compórtarse como un sólido, mentres que, se lle aplicamos pouca, faino como un líquido. Ben, está explicación é para vós, as nenas e nenos adicáronse a tocar e obsersar como a masa se escurría entre as súas mans!

Achegándose o período de solicitude de praza para a escolarización das vosas fillas e fillos no segundo ciclo de educación infantil, consideramos importante que teñades en conta varios aspectos á hora de escoller o novo centro educativo:

Proxecto educativo. Os principios educativos do centro reflicten a educación que nenas e nenos reciben: como se entende o proceso de adaptación á escola infantil (na nosa escola chamámoslle proceso de familiarización), a participación das familias na vida da escola, a metodoloxía de traballo (metodoloxías activas que fomenten a creatividade das nenas e nenos, a curiosidade, as competencias sociais, que respecten os ritmos de aprendizaxe e non teñan especial empeño en adiantar etapas sobre todo en materia de lectoescritura…).

O comedor. En realidade formaría parte do proxecto educativo pero pola súa especial relevancia facemos especial fincapé neste tema. Una alimentación saudable é fundamental para o bo desenvolvemento de nenas e nenos polo que para todas as familias que precisan deixar as súas fillas e fillos no comedor escolar valoramos que a mellor das opcións é a cociña propia (faise a comida na cociña do propio centro). Tamén apostamos porque sempre que sexa posible as nenas e nenos coman na casa, no seu entorno familiar.

Distancia casa-escola: A posibilidade de que as nenas e nenos podan ir andando ao cole é un aspecto a ter en conta co tempo, cando sexan máis maiores poderán ir sós, autonomía que lles virá moi ben para a súa madurez e adquisición de responsabilidades, evitar madrugóns innecesarios ou percorridos de gran distancia en autobús que se sumarán ás actividaes extraescolares e as tarefas escolares para casa (os deberes).

O ambiente educativo. Que tamén formaría parte do proxecto educativo pero consideramos de especial relevancia. Nenas e nenos pasan moito tempo na escola, algúns demasiado, polo que é necesario que o ambiente que lle rodea sexa agradable, luminoso, amplo, con posibilidade de xogo no exterior, con aulas distribuídas por recantos ou talleres, a ratio de alumnado, o numero de profesorado, o profesorado especialista, os tempos de descanso,…

Si! son moitas as cuestións a ter en conta á hora de escoller a futura escola, na nosa opinión precisa de reflexión, son moitas horas o día, durantes moitos anos, e é moita a pegada que a educación deixa en nenas e nenos. Acompañamos esta entrada cun pequeno video do día a día na nosa escola,

Para os que estades neste proceso de transición ao segundo ciclo de educación infantil (neste momento as vosas fillas e fillos cursan o primeiro ciclo de educación infantil), agardamos de todo corazón que levedes a idea dunha boa elección cando decidichedes matricular as vosas fillas e fillos no noso centro.

Jean Piaget primer autor que fai referencia a este término da permanencia dos obxectos nos nenos pequenos sostivo que é un dos logros máis importantes do bebé. Este feito significa que o neno toma conciencia de que os obxectos existen aínda que non estean no seu campo de visión e non os podan ver. Na teoría do desenvolvemento cognitivo de Piaget, os bebés desenvolven esta compresión a finais da etapa sensoriomotora (18-24 meses). Piaget pensaba que a percepción e entendemento do mundo por parte do infante depende do seu desenvolvemento motor, que é requerido para que o bebé poda vincular as representacións visuais, táctiles e motoras dos obxectos. Tendo en conta este punto de vista, é a través do tacto e a manipulación dos obxecto que os infantes desenvolven a permanecia do obxecto.

Recentemente, vese demostrando que os bebés saben máis da permanencia dos obxectos do que se pensaba a priori. Algúns investigadores sosteñen que se adquire nos primeiros anos de vida, mentres que outros cren que se trata dunha comprensión innata ou incorporada presente durante o nacemento.

O feito de favorecer e facilitar ao bebé actividades en torno á capacidade de permanencia do obxecto inflúe nunha adquisición máis temperá de dita capacidade, o cal inflúe no nivel global no desenvolvemento cognoscitivo da pequena e pequeno.

Esta actividade da escola que sempre preparamos cos bebés entre os 8 e 12 meses, onde agochamos algunhas pelotas detrás dunha saba, axúdanos a coñecer en que momento da adquisición desta capacidade se atopa o grupo.

E nunca pode faltar un xogo tradicional por excelencia. Quen non xogou e xoga ao cucu-trás? Sempre, sempre, funciona!

Ten como obxectivo esta entrada facer un resumo polas propostas desenvoltas no centro con motivo da celebración do Nadal. Case todas elas xa son tradición na escola por estas datas, aínda que procuramos cada ano aderezalas con ingredientes fundamentais: novidade, sorpresa e alegría.

CESTO DE NADAL

Coa idea orixinal do “Cesto dos tesouros”, substitúense os obxectos cotiáns por elementos relacionados co Nadal que suscitan moitas sensacións ao tacto.

LUCES DE NADAL

Xogar coas luces provoca un efecto visual moi atractivo para as pequenas e pequenos. As súas primeiras expresións son de gran asombro e curiosidade.

MESA DE EXPERIMENTACIÓN

Ao igual que o cesto, é unha proposta moi adaptable a calquera circunstancia: de estar chea de cabazas, follas ou castañas, a atopala con elementos de Nadal entre serpentinas de cores.

ENTRE PAPEIS DE AGASALLO

É moi popular recoñecer que máis dunha vez xogan mellor co envoltorio que co propio presente. Na escola temos varias propostas de experiencias con papel; nesta ocasión, que mellor que aproveitar todo ese papel que queda sen utilidade!

OBRADOIRO DE GALLETAS

Botar a fariña, o azucre, a manteiga, bater os ovos, mesturar, remover, transformar a materia, estender, dar forma, crear, esperar, saborear…! Mmm! Que boas as nosas galletas!

CONCERTO DE NADAL

É o Nadal un tempo que favorece os vencellos coa comunidade. Nesta ocasión tivemos a sorte de contar coa colaboración do alumnado do instituto que temos xunto a escola. Agasalláronnos cun concerto de Nadal. A cara de ledicia das nosas pequenas e pequenos foi fantástica e a ilusión dos maiores, emocionante! Unha experiencia marabillosa que temos a sorte de repetir todos os anos pola gran colaboración entre os dous centros: o instituto e a escola infantil, para propiciar relacións xeracionais. Estiveron moi atentos á música pero… gustoulles máis creala!

SAÍDA AO MERCADO

Saímos ao mercado co grupo de nenas e nenos maiores. Na visita acompañáronnos varias familias, fixemos o recorrido a pé, parando a saudar á xente na rúa, a ver os comercios, as luces,…; atopámonos con xente coñececida, parando nos escaparates dos comercios, sen présa, co ritmo que pequenas e pequenos nos marcaban… Tivemos que agardar no paso de peóns para poder cruzar. Unha vez chegamos ao Mercado Municipal, fixemos parada en todos os postos: a peixaría, a carnizaría, a froitaría, a floristaría,…; en definitiva, unha experiencia moi enriquecedora e que nos permitiu conectar co entorno próximo.

FACER ADORNOS DE NADAL

As nenas e nenos maiores gozaron moito realizando manualidades propias destas datas: campás con casos de iogur, árbore de Nadal con oveiras, etc.

ENCHER A ESCOLA DE ADORNOS DE NADAL

Como xa temos defendido, todos os espazos educan e dan significado de vida. Nesta ocasión ao corredoiro tocoulle engalanarse para o tempo de Nadal. Tradición tamén é solicitar a colaboración das familias, e este ano tocou traer calcetíns dos pais e dos fillos decorados con motivos navideños. Tamén fixeron adornos con material de refugallo para o patio, e de xeito espontáneo foron varias as familias que nos sorprenderon con aderezos feitos nas súas casas, moi creativos e orixinais.

FESTA DE NADAL

E como non podería ser doutro xeito, rematamos cunha festa. A idea orixinal era facela na rúa e adornar as árbores do municipio dun xeito moi creativo, pero por mor do tempo, celebrámola na escola; e aínda que non foron as árbores da rúa as que acabaron decoradas, si que os colocamos noutras: as do noso patio. Desde ese día, cada vez que saen o patio pequenas e pequenos sinalan co dedo o adorno que trouxo coa súa familia ou que fixo o día da festa. Obradoiros, chocolate con biscoito e música tradicional en directo grazas á colaboración do grupo de pandeireteiras do Centro Cívico foron os pratos principais dunha celebración moi familiar.

Pódese dicir que gozamos todos: pequenas e pequenos pero tamén familias e profesorado. Non é difícil deixarse contaxiar pola inocencia e capacidade de fascinación de nenas e nenos. Observalos, escoitalos, acompañalos e deixarse guiar polo seu encanto!

As caixas son xustamente iso: caixas… a menos que llas ofrezas a un grupo de nenas e nenos e observes en cantas cousas as poden converter ou para cantas cousas as poden empregar!

Na entrada anterior xa falamos das case infinitas posibilidades das caixas de froita. Coas caixas de cartón ese abano de posibilidades vese ampliado porque a variedade de caixas é tamén moito maior, así unha caixa poder ser todo aquilo que lles permita a imaxinación ou a nosa, porque tamén gozamos coa idea de darlle utilidade ás caixas que acaban entre as nosas mans.

Para que teñades unha idea deixámosvos eiquí varias das propostas máis exitosas, pola boa acollida entre pequenas e pequenos, na nosa escola. Unha caixa pode ser unha…

Caixa dos tesouros ou Illa dos tesouros (Elionor Goldschmied). É unha actividade educativa para nenas e nenos de un a tres anos que ten por finalidade estimular a linguaxe, a experimentación e a concentración a través do uso de obxectos cotiás. Consiste nunha caixa que contén diferentes utensilios pequenos e que se lle ofrece as crianzas en momentos nos que queremos conseguir que haxa calma e tranquilidade. Mentres as nenas e nenos observan, manipulan e descobren os materiais, a educadora ou o educador está sempre ao seu carón favorecendo o diálogo. A educadora presenta os materiais con actitude de expectación e sorpresa, e así os obxectos convértense en tesouros para quen abre a caixa.

Caixa de sorpresas. Xa temos falado da necesidade de sorprender para motivar a aprendizaxe, nenas e nenos disfrutan moito procurando os obxecto que están agochados dentro da caixa. Os elementos que se introducen dentro da caixa, á que previamente se lle fan varios buratos, son de diferentes texturas; a reacción das nenas e nenos cando tocan “a cegas” os materiais é diferente e ofrece moitas pistas sobre a interacción das crianzas cos obxectos.

Caixa sensorial. Esta proposta funciona moi ben no grupo 0-1. A caixa ademais de permitir a estimulación sensorial é de gran axuda para os primeiros intentos de posturas bípedas.

Caixa de destrezas. Encaixar é unha das actividades que de xeito máis eficaz estimulan a atención de pequenas e pequenos. Está proposta a par de sinxela, é moi atractiva e as posibilidades de xogo cando os paus son de cores vese ampliada.

Caixa para as pertenenzas persoais. De gran valor simbólico, as caixas decoradas polas familias no inicio do período de familiarización á escola infantil permite que nenas e nenos teñan un lugar onde deixar os seus obxectos persoais cando chegan á escola. As veces é un chupete, un pano, un debuxo,…outras un xoguete ou conto que trouxeron para ensinar e compartir coa escola.

Unha caixa é simple e sinxelamente unha caixa. Para apilar e derrubar, arrastrar, entrar e saír, tapar e destapar, meter e sacar, amontonar ou esparexar, subir e baixar, pintar, romper,….

De seguro vos tedes outros usos. Animámosvos a que os compartades connosco, nós compartimos éstes porque é bo agora que chega unha época de moitos agasallos que teñades presente que as nenas e nenos necesitan ben pouco para xogar! Non lles fagades crer que precisan de máis!

Son múltiples as posibilidades de xogo que nos ofrecen as caixas: as grandes e pequenas, as de cartón ou latón, con tapa ou sen ela,…nesta ocasión mostrarémosvos as marabillas das caixas de froita do supermercado.

A observación do xogo no exterior onde nenas e nenos acababan xogando de xeito colectivo para construír un tren, un autobús, unha casa,… derivou na decisión de ofrecérllelas tamén nos espazos interiores.

O resultado foi moi positivo, o xogo ampliouse de tal xeito que as nenas e nenos construían vertical e horizontalmente e o abano de posibilidades é francamente incrible: sentarse dentro ou encima, empregalas de mesa para o xogo simbólico, utilizalas de tarima, para saltar, para facer un tren, unha casa, para agocharse, para gardar xoguetes, de berce para as bonecas, para empurralas baleiras ou cun compañeiro dentro…

Despois de comprobar a utilidade deste material, que ademais ofrece moita información ás pequenas e pequenos, porque hainas máis grandes e máis pequenas, máis anchas e máis estreitas, máis altas e outras máis baixas, máis resistentes e máis febles,… é evidente que na nosa escola non podemos prescindir delas porque son fonte para a creatividade, a imaxinación e sobre todo para a diversión!

Fonte: Judit Carrera, Las cajas de fruta: el juego estrella,…año tras año. Aula Infantil nº78, novembro 2014.