99 post e unha despedida

 Ao longo destes primeiros anos, cinco xa facemos do inicio da nosa andaina, temos empregado o blogue como ferramenta para recoller e compartir a nosa idea de escola.

 Un paseo visual pola páxina permite, así o cremos, facerse unha idea da idiosincrasia da escola e dos piares que pouco a pouco fomos desgranando entre estas liñas.

 Podemos atopar artigos onde falamos de experiencias realizadas coas nenas e nenos: collages, obradoiros de cociña, trasvases, saltar nos charcos, pintar, con auga e area,…etc).

Outras entradas fan referencia á ferramenta metodolóxica máis potente e que constitúe un eixo vertebrador do noso proxecto educativo: o xogo. Así, temos falado do xogo heurístico, simbólico, do cesto dos tesouros, da scatola azzurra ou mesa de experimentación, da illa da calma e dos xogos presimbólicos ( xogar a caer, xogar a correr e ser atrapado, xogar a aparecer e desaparecer,…).

Os momentos cotiáns e coidados básicos teñen ocupado bastantes liñas deste blogue. Xunto ao xogo temos defendido a súa importancia nesta etapa: o momento da alimentación, o momento de hixiene e do descanso, e outras actividades da vida cotiá como limpar, recoller, por a lavadora,…favorece a progresiva adquisición da autonomía e o sentimento imprescindible de sentirse ben (fundamental para a consolidación das aprendizaxes).

Temos falado tamén da utlización dos espazos: dos espazos abertos, dos espazos no exterior, doutros espazos que non son as aulas, incluso das relacións que se dan nestes espazos cando favoreces as relacións intergrupais.

Cada proxecto iniciado foi compartido nestas liñas, coa idea de contaxiarvos da emoción que supuxo para nós contar cunha biblioteca, unha horta, cos gusanos de seda e coas tartarugas, co xardín sonoro, clasificar o lixo, ir de visita ao mercado, á radio, á biblioteca e á residencia de maiores.

Das inquedanzas da crianza tamén temos falado; do seu desenvolvemento motor, da etapa dos mordiscos, de deixar o pañal, das rabichas,…

E como non, da importancia da relación familia-escola. Teñen sido varias as propostas para estreitar vínculos, non só festas, que tamén! Xuntanzas de inicio de curso, charlas con especialistas, obradoiros, visitas culturais, e a documentación, incluído este blogue, para mantelas informadas, coñecedoras do noso quefacer e abertas á súa participación. Temos explicado nestas liñas o uso da axenda escolar, o por qué dos diarios individuais e máis recentemente da importancia de recoller a proposta pedagóxica de cada grupo de idade.

Resumindo, pensamos que ten sido un bo traballo para o equipo de reflexión e de recollida de documentación, e tamén unha ventá sempre aberta para todo aquel que tivera interese en saber máis sobre as nosas decisións.

Cinco anos e 99 post, van deixando paso a unha despedida. Ésta, a nosa sociedade da información, non permite ferramentas pouco dinamizadas, pouco activas e sen posibilidades de “me gustas”. O blogue forma parte dun portal en desuso e polo tanto, a sensación, hai tempo que vai sendo dun traballo que se garda nun caixón.

Como non nos gusta o pesimismo, vai ser un ata logo, quen sabe, aínda que o máis probable é que utilicemos outras canles más dinámicas para difunfir o noso traballo, pode que nalgún momento sintamos a tentación de retomalo…

Documentar

Documentar é algo máis que recoller información o imaxes, significa facelo para algo, cun guión e deseño previo. Por iso, non se trata só de plasmar o acontecido, senón de construír un produto público que dea conta narrada do sentido, do vivido.

pegar (3)

 

Premendo nos seguintes enlaces podedes consultar as experiencias vividas nos diferentes grupos de idade, que nos permiten despois de cinco anos de recorrido, narrar o vivido. Faacémolo público, porque compartir tece os fíos necesarios para construír unha rede que sosteña; as dificultades que son moitas e as fortalezas que tamén son moitas, e deben ser moitas máis!

 

Así, así?

“Imos cambiar a mirada.

Por que?

Porque, ata os tres anos, nenos e nenas están a configurar a súa autoestima e a seguridade en si mesmos. Se aos tres anos desconfían das posibilidades do seu corpo en movemento e se desenvolven con medo, estanse a sentar as bases dunha grande inseguridade para o seu futuro. Porque nos bebés xa está todo en potencia; polo tanto, todas as persoas que rodeamos o bebé necesitamos saber como respectalo, como respectar os seus tempos madurativos e como proporcionarlle os medios para que sexa o protagonista da vida que acaba de comezar.

Que significa que sexa o protagonista da súa vida?

O bebé, como ser humano, vén con todas as facultades para se desenvolver e nós debemos acompañalo na súa curiosidade, no descubrimento da súa contorna, no pracer que isto lle vai proporcionar.
DSCN0874

De que xeito?

Facilitándolle as experiencias, sabendo recoñecer e aceptar as súas eleccións, entendendo que apurando un proceso non gañamos tempo, nin intelixencia, nin tampouco coordinación; todo o contrario, estamos limitándolle as súas oportunidades de experiencia e de maduración e, en definitiva, estamos limitando a súa felicidade.”

Así, así?, O bebé é protagonista da súa vida 0-3, Fundación Igualarte, 2017, Xunta de Galicia.

Pelotas

Que pequeno non se deixa seducir por ese obxecto redondo chamado pelota? Será pola súa textura? Polo seu tamaño? Por que roda cando tentan agarrala? Por que vai lonxe cando a chutan? Por que bota cando a lanzan?

O xogo con pelotas impulsa aos bebés a arrastrarse ou gatear e  cando son máis grandes corren tras delas para poder alcanzalas, traballando o equilibrio e a coordinación.

É tamén unha excelente oportunidade para que nenas e nenos desenvolvan as súas habilidades sociais.

Xogar con pelotas de distintos tamaños favorece a motricidade fina. Si é unha pelota grande buscamos collela con ambas mans. Ademais podemos ofrecer pelotas con texturas para traballar a parte sensorial.

Toso isto facemos coas pelotas:

Atrapalas entre as mans!

DSCN0871

Atopalas entre as teas!

DSCN0869

 

“Correr” detrás delas ( gateando en todas as súas modalidades tamén vale)

DSCN0872

Lanzalas ao aire, a unha compañeira ou adultos.

DSCN7338

Tirala e recollela, só ou entre varios.DSC00730

Sentarse encima dela.

DSCN7352

Tumbarse encima dela.DSCN7335

Encestala.

IMG_2549

Colocala en diferentes parte do corpo.

DSCN7330

Facer acopio delas (cantas son capaz de transportar!)

 

DSCN7388

Coas fotos de familia

Levamos anos na escola solicitando ás familias ao inicio de curso unha foto de familia. No grupo de bebés o habitual é poñelas á súa altura nun recunho da aula, coa posibilidade de collelas cando lles apeteza, outra modalidade cando xa son máis maiores é poñelas en cada cara dunha caixa permitindo o xogo con elas, xa que as pequenas e pequenos usan as caixas como punto de apoio e arrástranas pola aula. Para o grupo de medianos e maiores temos probado con varias modalidades, na parede avaliamos que non nos funcionaba, ao ser un número máis elevado de nenos todos querían estar ao carón da foto e promovía os conflitos por sentar nun determinado sitio á hora de escoitar un conto, cantar ou desenvolver algunha actividade de grupo. O que sí funciona moi ben é o album da familia, telas xuntas a modo de libro. Está dispoñible para eles, empezan dous ou tres nenos que o queren ver e vaise sumando nenos que van sinalando os nomes dos seus compañeiros, da súa nai e pai, irmáns, falando do que están facendo na foto e veñen moi orgullosos coa foto da súa familia a ensinala á educadora: mira! din constantemente porque queren a confirmación dese recoñecemento, o da súa familia.

IMG_2282

Así que ten categoría de recurso imprescindible nas nosas aulas, aínda que xa temos detectadas propostas melloradas, como un album personalizado de cada neno, onde incluír aos avós, tíos ou mascotas, ou lugares da casa máis comúns,… traballaremos nos vindeiros cursos nesa liña, porque como xa puidechedes comprobar a proposta favorece, ao noso entender, a construcción da identidade de cada un, saberse parte dun grupo é moi importante, da seguridade e confianza, aspectos chave para unha imaxe positiva dun mesmo.

O espazo da aula

En entradas anteriores temos falado dos espazos de libre circulación, nesta ocasión gustaríanos abrir a porta da aula para que vexades como está estruturado o seu espacio.

Os recantos ou ambientes teñen longa tradición na escola, Pestalozzi por exemplo, que propoñía a utilización de materiais concretos que permitiran a experiencia sensorial; Dewey propuxo talleres que axudaran a comprender o mundo a través da realización de actividades prácticas (cociña, xardinería, dramatización,…); Montessori falaba dos ambientes preparados onde ofrecía aos nenos unha seria de materiais estruturados para que empregaran autónomamente; Freinet introduciu a organización por recantos onde o material de xogo-traballo estivera ao alcance do alumnado cunhas consignas marcadas polos propios nenos; ou Malaguzzi que considerou que o adulto debe ter en conta as motivación e intereses das pequenas e pequenos organizando a aula en zonas onde puideran reunirse varios alumnos e xerar unha atmósfeta rica e ricos procesos de crecemento personal.

E éste é o punto de partido, xerar un clima na aula que favoreza a participación, a relación entre iguais, a creatividade, a concentración, a procura de intereses, a autonomía,…

IMG_4353

Desde a perspectiva do adulto é un traballo longo con baches no camiño, nun grupo de vinte nenos entre dous e tres anos cunha impulsividade motriz en plena ebullición, é complexo conxugar todas as individualidades en dúas, tres ou catro propostas (os metros cadrados da aula non dan para máis). Neste último trimestre, onde todos nos coñecemos máis, os educadores ao seu alumnado, os nenos aos seus adultos de referencia, e os nenos e nenas entre elas, podemos dicir que a autonomía no xogo, a capacidade de toma de decisión, o respeto polo xogo- traballo do outro e polos materiais, o pracer por relacionarme co outro… se van interiorizando e repectando cada vez máis é mellor.

IMG_3646

Agora sentimos que merece a pena o esforzo de pensar  un espazo dentro da aula que favoreza o xogo, as relacións e o gusto por sentirse ben cun mesmo e cos demáis.

Fonte: https://creerescrearconalma.wordpress.com/2016/11/15/el-aprendizaje-situado/

Xuntos contamos!

Na escola  tivemos sempre claro a importancia dos contos como transmisores de coñecemento, canalizadores de emocións, estimuladores de relacións e captadores da atención de nenas e nenos.

Entendemos os contos como pontente estratexia de apoio para o desenvolvemento da linguaxe oral. O Decreto 330/2009, do 4 de xuño, polo que se establece o currículo da educación infantil na Comunidade Autónoma de Galicia, no apartado de Contidos no seu Bloque 3 do punto 1.2. Currículo do primeiro ciclo, cita:

  • Observación e interese polo significado de signos e símbolos presentes na vida cotiá.

  • Descuberta e interese da funcionalidade de textos diversos.

  • Diferenciación entre as formas escritas e outras formas de expresión gráfica.

  • Interese e gozo ao mirar libros e escoitar a súa lectura.

  • Recoñecemento dos elementos básicos dos relatos escoitados ou vistos.

  • Interese por comunicar interpretacións, sensacións, emocións e opinións provocadas polas producións literarias.

  • Comprensión das situacións representadas nos relatos escoitados ou vistos

  • Identificación de diferentes xeitos de representación dramática.

  • Interese e gozo ao mirar e participar en representacións dramáticas.

img123

Durante a lectura de contos e a súa compresión con apoio dun adulto (no noso caso coa axuda do alumando do IES San Paio), nenas e nenos adquiren coñecementos sobre as accións que lles permiten identificar, describir e explicar aspectos da localización, tempo, obxectivos, persoas, accións e resultado das accións.

A importancia do desenvolvemento destes procesos permite fomentar nas nenas e nenos:

  • Unha adecuada participación nas distintas actividades que teñen lugar na aula por medio da conversación que se xera ao redor da lectura do conto.

  • As interaccións sociais con profesores e compañeiros.

  • Relacionar a nova información coa adquirida con anterioridade.

  • Potenciar a imaxinación, a creatividade e a expresión de sentimentos, ademais de explicar as reaccións ante eles.

  • E sí, o asentamento das bases para a adquisición da lectura e escritura.

Existen diversos estudos realizados desde a década dos 70 ata a actualidade que demostran que a lectura conxunta entre adulto, neste caso adolescentes, e o neno, provoca unha mellora na adquisición da linguaxe oral.

Algúns autores sinalan que as verbalizaciones dos adultos, que inclúen enunciados cun nivel maior de abstracción, aplicando estratexias de estimulación como o modelado, repercuten no desenvolvemento dos procesos de categorización, nomeamento de obxectos e elaboración de significados de palabras novas no vocabulario nos nenos menores de 3 anos.

Nesta mesma liña de investigación outros autores demostran que a aplicación da lectura conxunta de libros con ilustracións mellora o léxico expresivo e comprensivo e o discurso das nenas e nenos, e á súa vez tamén provoca unha mellora da capacidade dos adultos para realizar preguntas abertas e facer máis fluído o diálogo.

Podemos concluír, que a experiencia é enriquecedora tanto para os emisores como para os receptores.

Este texto está incluído no Proxecto “Xuntos contamos” no que colaboramos co IES San Paio.

 

A illa da calma

 

É unha actividade para nenas e nenos de un a tres anos que ten por obxecto estimular a linguaxe, a experimentación e a concentración. Hai pouco que descubrimos que procede de Elinor Goldschmied, autora do Cesto dos Tesouros e o Xogo Heurístico, para nós é máis coñecida a proposta como caixa dos tesouros, e as tres propostas teñen en común o uso de obxectos cotiás.

Consiste nunha caixa que contén diferentes obxectos e que se lle ofrece as crianzas en momentos nos que queremos conseguir que haxa calma e tranquilidade. Mentres as crianzas observan, manipulan e descobren os materiais, a educadora  esta sempre ao seu carón e favorece continuamente o diálogo. Favorece ademáis, a aprendizaxe da convivencia, iniciarse no hábito da orde, o respecto polas cousas de todos e a colaboración co adulto.

IMG-20180403-WA0017

A educadora está sentada no chan ou nun lugar baixo e o seu rol é crear expectación e sorpresa. Presenta os materiais comentando ás crianzas o que vai atopando e establecendo un diálogo cos nenos e nenas a partir das características do material.

As caixas sorpresa teñen tanto éxito que no grupo de maiores ampliamos a actividade para que eles mesmos teñan a súa propia caixa con tesouros. En certos momentos da xornada é un recurso estupendo para recuperar a calma perdida ou desexada para dar paso a outra actividade que necesariamente require dela ( coincide habitualmente co momento de comer).

DSCN1163

Os coidados da horta ecolóxica

png

 

Como son moitos os beneficios de ter unha horta ecolóxica na escola, e xa son varios cursos mellorando os seus coidados, quixemos este curso escolar recibir asesoramento dun experto no coidado da terra, e foi unha tarefa ben gratificante porque ese experto estaba dentro da nosa comunidade educativa. Martin Crusat, licenciado en medioambiente y biólogo, compartiu a súa experiencia e sabedoría co equipo da escola. A continuación sinalamos as ideas chaves da súa intervención:

  • A importancia de manter unha rizoesfera  (zona de interacción entre as raíces das plantas e os microorganismos do chan) rica e variada.
  • A rizosfera é un complexo e dinámico microambiente, onde as bacterias e fungos, en asociación coas raíces, forman comunidades únicas que teñen considerable potencial para a detoxificación de compostos orgánicos nocivos. No caso da nosa horta interésanos unha terra rica en bacterias.
  • Para manter en bo estado a rizoesfera non é aconsellable remover a terra. Cando aramos a terra estamos a provocar a morte de todos os microorganismos que estaban en capas inferiores do chan e que os expoñemos directamente ao Sol. Ademais, a terra que estaba húmida e tiña materia orgánica empeza a perder vida de novo e se reseca antes do que pensamos.
  • O compost vexetal é un gran abono; triturar cascas de ovo para proporcionar calcio; e algas mariñas (frescas) lavadas para que as nosas plantas conten con fósforo e nitróxeno, son algunhas das propostas para combatir as plagas.
  • Tamén falou do acolchado  que  é un labor complementario ao cultivo que consiste na protección dos terreos fronte á evaporación excesiva e plantas competidoras.
  • Poñer un hotel de bichos na horta para os insectos beneficiosos que  son aqueles que se alimentan das pragas habituais que adoitamos ter no xardín e no horto. Desta maneira, lograremos acabar de maneira natural coas pragas das cochinillas, pulgón, mosca branca, etc. Entre os insectos beneficiosos podemos atopar os seguintes: avispas, mariquitas, abellas, escaravellos, arañas, lombrigas, etc.
  • Ah! e tamén nos falou dunha vermicompostera e das marabillas do humus de lombriz,… darémoslle unha pensada pero cos gusanos de seda cremos que xa temos bastante!

Só nos queda agradecer a Martín o seu tempo e os seus consellos de experto, a verdade é que pensamos que moitas das cuestións xa están en práctica na nosa horta ecolóxica.

DSCN1400

Cambiar o pañal de pé

 

Neste curso escolar, tomamos a decisión no seo do equipo de educadoras do grupo de maiores facer os cambios de pañal de pé. O certo é que as dores de espalda por cargar nenos tan maiores ao cambiador tivo moito peso na decisión, pero despois de varios meses desenvolvendo a actividade son moitas as vantaxes que lle vemos ao método, e incluso comeza a extenderse a reflexión para empregar a proposta coas nenas e nenos  que xa permanezan de pé con estabilidade e teñan disposición a colaborar.

IMG_1522

Beneficios que imos detectando:

  • Aprenden a coñecer o seu corpo e van pouco a pouco  tomando consciencia sobre él e a necesidade de cambiar o pañal.
  • Afianzan as suas capacidades motrices.
  • Aumentan as posibilidades de comunicación co adulto.
  • DSCN0255

  • Teñen maiores posibilidades de colaboración e participación activa no cambio:
    • Coller o cueiro e as toalliñas.
    • Baixar o pantalón.
    • Desabrochar o body ou baixar braga ou calzón.
    • Quitar él só o pañal.
    • Limparse coa toalliña.
    • Colaborar poñendo o pañal.
    • Subir o pantalón.
    • Tirar o pañal o colector de cueiros.
    • Aumentan as posibilidades de colaboración e axuda entre eles.

DSCN0044

Os momentos de coidado son fundamentais no desenvolvemento da imaxe dun mesmo, a maneira de enfocalos diminuirá ou aumentará as posibilidades de que ésta sexa ou non positiva.

DSCN6737

Reflexionemos e poñamos a nosa mirada onde realmente é importante: os coidados básicos na escola infantil son a chave du entorno de calidade para que nenas e nenos se sintan ben, e con iso se abran ao mundo.